محسوب می شود، زیرا ضمن اینکه انرژی روانی و قوای ذهنی فرد در هر مرحله معطوف به یک هدف است و در نتیجه قدرت تمرکز و توجه فرد را بیشتر می کند، همچنین از پراکندگی ذهنی جلوگیری می کند و مانع هدر رفتن نیرو و بروز خستگی می شود.

۱- خواندن اجمالی 

در این مرحله مبحث مورد نظر را یک بار و بدون هدف یادگیری صرف بخوانید. هدف این مرحله فقط آشنایی با موضوع کلی مورد بحث است.

۲ _ سازماندهی 

در این مرحله یک بار دیگر اقدام به خواندن مبحث مورد نظر کنید با این هدف که نکات اصلی و اطلاعات جزئی را از یکدیگر جدا کنید. نیازی نیست که به تمام مطالب به طور یکسان اهمیت داده شود، بلکه سطوح مختلف متن، از جمله تز اصلی، نکات اصلی و اطلاعات جزیی دارای سطوح اهمیت متفاوتی هستند. توجه به این تفاوتها موجب درک کامل و نگهداری کامل مطلب و حافظه و نیز همچنین موجب ایجاد یک چهارچوب فکری جهت یادگیری مثبت مراحل بعد می گردد.

۳ _ علامت گذاری و حاشیه نویسی 

در این مرحله سعی کنید سطوح اهمیت را توسط علامت هایی از هم متمایز کنید. برای این کار می توانید از علائمی مانند پرانتز، ضربدر، خط کشی، و یا رنگ کردن استفاده کنید. هدف این کار سرعت بخشیدن به امر مرور و یافتن نکات اصلی و مهم متن است. همچنین در حاشیه سمت راست هر پاراگراف با استفاده از یک یا دو عبارت کوتاه، موضوع اصلی مورد بحث در آن پاراگراف را مشخص کنید.

۴ _ خلاصه نویسی 

در این مرحله سعی کنید با استفاده از قسمتهای علامت گذاری شده و حاشیه ها، خلاصه ای از آنچه که تا آن مرحله به ذهن سپرده اید به روی کاغذ بیاورید. ضرورتی ندارد که مطالب خلاصه شده عیناً به ترتیب مطالب کتاب باشد. نکته بسیار مهم اینکه هر کس فقط می تواند از خلاصه ای که خود تهیه کرده استفاده کند و این خلاصه نویسی هرگز برای فرد دیگری مفید نخواهد بود، چرا که هر شخصی براساس تواناییهای هوشی و استعداد یادگیری خاص خود این کار را انجام می دهد.

۵ _ مطابقت 

در این مرحله به متن اصلی برگردید و کنترل کنید که چیزی را از قلم نینداخته باشید. همچنین ساختمان خلاصه تهیه شده را مورد بررسی قرار دهید و در صورت نیاز نسبت به تصحیح و تکمیل آن اقدام کنید.

●موانع تمرکز حواس

حواس پرتی غالبا به دو دسته کلی تقسیم می شود:

۱ _ درونی: معمولاً به دلایلی از قبیل بیماری، ضعف، خستگی، گرسنگی، بی خوابی و مانند آن ایجاد می گردد.

۲ _ بیرونی: معمولاً به دلایلی از قبیل مشکلات روحی و عقلی، مشکلات خانوادگی، عدم وجود علاقه، دل زدگی، مشغله ذهنی، تخیلات، شرایط نامساعد جوی، سر و صدا، و مانند آن ایجاد می گردد.

موارد مذکور ، همگی سبب کاهش تمرکز حواس می شوند. تمرکز حواس، کلید کارآمدی در امر مطالعه به شمار می رود. کلید اساسی تمرکز حواس، کاربرد فنونی است که خواننده را در عمل مطالعه فعال می سازد و سبب ایجاد واکنش در حین مطالعه می شود.

این فنون عبارتند از:

۱ _ سؤال کردن: خواننده را به سمت نویسنده هدایت می کند.

۲ _ استنباط کردن: نتیجه بررسی هایی است که خواننده از موارد مطالعه شده و نتیجه ای که از آن می گیرد انجام می دهد.

۳ _ تجسم کردن: کاربرد حواس خواننده و جان دادن به کلمات نویسنده است.

۴ _ علامت گذاری و حاشیه نویسی: خواننده را وامی دارد تا درباره ساختمان مطلب مورد مطالعه تصمیم گیری کند.

۵ _ ربط دادن: خواننده، مطلب و اندیشه های نویسنده را با سایر اطلاعات خود ربط می دهد.

نکات اساسی در مطالعه

۱ _ برنامه مطالعه خود را با دیدی واقع بینانه طرح ریزی کنید و مقدار زیادی از کار را برای یک مدت محدود نگذارید.

۲ _ گاهی کارهای غیرمنتظره و پیش بینی نشده ممکن است برنامه مطالعاتی شما را به هم بزند، بنابراین برای این کارها وقت لازم را پیش بینی کنید.

۳ _ از بهترین ساعات خود برای مطالعه استفاده کنید و درسهای سنگین تر را برای ساعاتی که بهتر می توانید کار کنید قرار دهید یعنی زمانی که آمادگی ذهنی شما بیشتر است.

۴ _ مطالب مشابه را با هم نخوانید، زیرا با هم اشتباه می شوند و در کار شما مزاحمت ایجاد می کنند.

۵ _ به آنچه که یاد می گیرید فرصت دهید تا جا بیافتد، یعنی تحکیم پیدا کند تا بیشتر در حافظه باقی بماند و زود از بین نرود.

۶ _ با فاصله زمانی مطالعه کنید تا یادگیریهای بعدی در یادگیریهای قبلی تداخلی نکنند.

۷ _ سعی کنید آنچه را که آموخته اید مورد استفاده قرار دهید و به کار بندید و حتی الامکان به آنها فکر کنید.

۸ _ سعی کنید کل مطلب را در نظر بگیرید و روابط بین اجزا را درک کنید.

۹ _ برای مطالعه یک فصل ابتدا عناوین درشت را بخوانید و سپس یک نگاه کلی به فصل بیندازید و اگر خلاصه فصل وجود داشت آن را بخوانید و سپس جزء به جزء مطالب را بخوانید.

۱۰ _ از مطالب مهم یادداشت بردارید.

۱۱ _ روی یک فصل از کتاب زیاد معطل نشوید. درک کامل یک فصل زمانی حاصل می شود که کل کتاب یا لااقل نصف آن را بخوانید بنابراین ابتدا با سرعت پیش بروید، بعد دوباره به اول کتاب برگردید و مطالعه دقیق مطالب را از سر بگیرید.

۱۲ _ اگر در زمان مطالعه افکار مزاحم و فکر کارهای روزمره در یادگیریهای شما اخلال ایجاد می کند، سعی کنید که از آنها یادداشت بردارید و هر چه سریعتر آن را از حافظه خود دور کنید.

۱۳ _ مجموعه ساعات خود را در هفته بر حسب اولویتی که به درس خاص می دهید بین دروس مختلف تقسیم کنید. اولویت بندی درسها بر حسب ضعف شما در آن درس یا اهمیت درس و یا ضریب آن درس معین می شود.

۱۴ _ درسهای سخت را در یک روز یا یک هفته متمرکز نکنید.